Wat zegt de kleur van je urine over je gezondheid?

Dit is een informatiepagina.
Als je twijfelt of je urine "normaal" is of je hebt klachten dan is het raadzaam om een arts te raadplegen. Plein heeft geen producten voor genoemde aandoeningen.

Per dag produceren we zo'n twee liter urine. Deze is normaal gesproken helder en lichtgeel tot felgeel van kleur. Medicijngebruik, veranderingen in je eetpatroon en schommelingen in de hormoonhuishouding hebben invloed op de geur en kleur. In dit artikel vertellen we je alles over de kleur van je urine en wat dit betekent.

Kleur van je urine

Een volwassene plast normaal gesproken drie tot acht keer per dag, afhankelijk van de vochtinname. Meestal is de urine lichtgeel tot goudgeel van kleur. Bij minder geconcentreerde urine is de kleur lichter. Urine kan ook kleurloos, bruin, zwart of zelfs paars zijn. Wat dat betekent, beschrijven we hieronder.

Lichtgele urine

Als je in korte tijd veel water drinkt, kan de urine lichtgeel tot vrijwel kleurloos worden. Dit komt doordat er een lage concentratie nierkleurstoffen (urochroom) in de plas aanwezig is, maar het zegt niets over je gezondheid. Bij slecht werkende nieren of slecht ingestelde diabetes kan de urine ook lichter zijn.

Donkergele urine

Wanneer je te weinig hebt gedronken of in korte tijd veel vocht bent verloren (door bijv. sporten) is je urine donkergeel. De concentratie urochroom wordt groter en het vochtpercentage in de urine kleiner. Omdat je 's nachts veel transpireert, is ochtendurine vaak geconcentreerder en dus donkerder van kleur.

Witte urine

Witte urine kan ontstaan door een hoog gehalte aan fosfaatzouten in de urine. Dit wordt fosfaturie genoemd en is vaak pas aan het einde van de urinestraal zichtbaar omdat de fosfaten dan neerslaan. Fosfaturie is in principe niet gevaarlijk, maar het kan wel irriteren en in sommige gevallen nierstenen veroorzaken. Witte urine kan ook duiden op een lekkage van het lymfestelsel naar de urinewegen of de nieren. In beide gevallen is het verstandig om even langs de huisarts te gaan.

Troebele, schuimende urine

Troebele of schuimende urine kan worden veroorzaakt door zoutkristallen van urinezuur of fosforzuur en is onschuldig. Het kan echter ook een minder goed teken zijn: wanneer het komt door de aanwezigheid van witte bloedcellen en pus in de urine; oftewel pyurie. Andere symptomen zijn jeuk, branderigheid, pijn bij het plassen en bloed in de urine. Het kan duiden op blaasontsteking of een infectie van de urinewegen en gaat vaak gepaard met vaak kleine beetjes plassen, pijn bij het plassen en buikpijn.

Glomerulonefritis

Bij troebele of schuimende urine kan er ook sprake zijn van glomerulonefritis. Dit is een ongewone aandoening waarbij de filters van de nieren, de glomeruli, ontstoken raken. Hierdoor kunnen de nieren hun functie, het verwijderen van afvalstoffen en overtollig water, niet meer goed uitoefenen. Bovendien lekken er eiwitmoleculen en bloedcellen via de glomeruli naar de urine. Andere symptomen van deze aandoening zijn frequent urineren, bloed in de urine, opgezwollen gezicht met dikke ogen, opgezwollen benen en voeten, verlies van eetlust en kortademigheid. Wanneer troebele urine langer aanhoudt of als je een van de andere klachten hebt, is het verstandig de huisarts in te schakelen.

Grijze urine

Grijze urine kan wijzen op beginnende nierstenen. Nierstenen beginnen vaak als microscopisch klein gruis dat in de urine terug te vinden is. Heb je pijn of een branderig gevoel bij het plassen en is de urine grijs? Ga dan even naar de huisarts. Voldoende drinken is in dit geval belangrijk.

Bruine urine

Als de urine spiereiwitten, hemoglobine of andere afgebroken eiwitten bevat, kan deze een bruinige kleur krijgen. De uitstoot van bilirubine - een stof die vrijkomt bij de afbraak van rode bloedcellen - kan ook een lichtbruine kleur veroorzaken. Dit is soms bij leveraandoeningen het geval. Als de urine bierbruin is, dan kan dat duiden op hepatitis of geblokkeerde galwegen. Donkerbruine urine die naar ontlasting ruikt, kan een teken van een fistel zijn. Als de bruine kleur langere tijd aanhoudt is het raadzaam om even contact op te nemen met de huisarts.

Zwarte urine

Zwarte urine betekent meestal dat er melanine wordt uitgescheiden via de urine. Dit komt bijvoorbeeld voor wanneer iemand huidkanker (melanomen) heeft. Ochronose, een stofwisselingsziekte, kan ook voor zwarte urine zorgen door uitscheiding van de kleurstof alkapton. Deze kan overigens ook huid, bindweefsel en kraakbeen zwart kleuren.

Rode urine

Rode urine kan komen door rode bietjes of rode kool. Het is dus niet altijd iets om je zorgen over te maken. Menstruatie kan soms ook voor wat bloed in de plas zorgen. Als de urine langere tijd rood is, wijst dit echter op bloed in de urine, oftewel hematurie. Bloed in de urine kan wijzen op een nier- of blaasaandoening zoals nierstenen, een cyste of een blaas- of niertumor. De meest voorkomende oorzaak van rode urine is echter een blaasontsteking of nierbekkenontsteking. Bij hydronefrose of sikkelcelziekte kan de urine ook rood kleuren. Bloed in de urine is niet altijd zorgwekkend. Echter kunnen de oorzaken zo gevarieerd zijn dat het altijd verstandig is om contact met de huisarts op te nemen.

Paarse urine

Als de urine paarsig of paars-rood van kleur is, kan dit duiden op porfyrie, een stofwisselingsziekte. Porfyrie is een verzamelnaam voor een aantal ziektes die te maken hebben met stoornissen in de aanmaak van rode bloedcellen.

Wanneer naar de huisarts?

Naast bovenstaande oorzaken, kan de urine ook verkleuren door schommelingen in je bloedsuikerspiegel, bijvoorbeeld bij diabetes melitus, of bij schommelingen in je hormoonhuishouding. Daarnaast heeft vochtinname en voeding ook invloed op de kleur. Bovendien kunnen bepaalde geneesmiddelen je urine vreemde kleuren geven, vaak staat dit in de bijsluiter. Ga in ieder geval even langs de huisarts bij:

• Bloed in de urine (aanhoudend).
• Witte, troebele urine (aanhoudend).
• Pijn of een branderig gevoel bij het plassen.
• Twijfel en bezorgdheid.

De huisarts kan verder onderzoek doen en je indien nodig doorverwijzen naar een specialist.